خــزر

نگاهي به شرح حال و آثار استاد « حسين نجفي بوكت »

امير چهره گشا       

شعر ، ادب ، قدرت و صلابت ادبيات هر قومي يكي از شاخص هاي ممتاز فرهنگ و مدنيت آن قوم است. به طوري كه ادبيات در رأس فرهنگ و مسايل فرهنگي قرار دارد. ملتي كه ادبيات ضعيف و سطحي داشته باشد در مقابل سيل فرهنگهاي بيگانه قادر به دوام نخواهد بود و با كوچك ترين فشار رنگ خواهد باخت. اما ملتي كه رشد فرهنگي ، اجتماعي و فكري اش به مراتب عالي و قدرتمند باشد ، قادر است با استفاده از عناصر فرهنگي و ادبي خود ، دستمايه اي در مقابل فرهنگ ديگري داشته باشد و بتواند كمر راست دارد. مردم آذربايجان نيز خوشبختانه كمابيش در رده دوم قرار مي گيرند. غناي فرهنگي ، ادبيات محكم و ريشه اي كه تا قرن 4 و 5 ه. ق مي رسد ، موقعيت جغرافيايي و سوق الجيشي اش كه در مسير هر تهاجم و هر فرهنگ منفي يا مثبت و هر اردو و قشوني ، به ضرورت از خاك آن مي گذرد ، گوناگوني فرهنگ را سبب شده است. آذربايجان به منزله پلي است كه بين سه فرهنگ ايراني ، تركي و اروپايي قرار گرفته و از مجراي فرهنگ تركي – ايراني با منبع عظيم و غني اسلام ارتباط برقرار كرده و از هر كدام فرهنگ و آورده هاي مثبت را دستچين و بهترين آنها را دسته كرده است. نمونه عيني اين ادعا سروده هاي شاعران بزرگ آذربايجان همچون حكيم نظامي گنجوي ، صائب تبريزي ، قطران تبريزي ، فضولي ، نباتي ، معجز ، نسيمي ، شهريار ، بولود قاراچورلو... مي باشد. برگ برگ تاريخ زرين فرهنگ و ادب ايران زمين ، مملو از اشعار شاعران آذربايجان مي باشد كه با خلق شاهكارهايي چون خمسه ، هوپ هوپ نامه ، حيدربابا ، سهنديه و... شور و نشاط خاصي را به سيماي ادبيات بخشيده اند. شهرستان ادب پرور و فرهنگ دوست عجب شير نيز شاعران زيادي را در دامن خود پرورانده است كه متأسفانه تا كنون هيچ اقدامي چه از طرف مسئولان و چه از طرف محققان در شناساندن اين گنجينه هاي ادب و سخن نشده است. شاعراني همچون شيخ فضل الله شيرازي ، مظفر خداوندگار، مهدي دري ، حسين نجفي ، استاد ابراهيم پور ، رحيم ديندار ، حسن بابايي و... از افتخارات منطقه عجب شير هستند. با توجه به انتشار مجموعه اشعار تركي و فارسي استاد حسين نجفي بوكت و اهميت اين آثار لازم ديدم در اين نوشته به صورت اجمالي به شرح حال و معرفي اين شاعر شيرين سخن بپردازم.

« استاد حسين نجفي بوكت » متخلص به « شادي » فرزند ابراهيم در اول فروردين ماه 1320 شمسي در روستاي بوكت عجب شير ديده به جهان گشود. تحصيلات ابتدايي را در زادگاهش به انجام رسانيد و براي ادامه تحصيل در علوم ديني عازم شهر عالم پرور تبريز گرديد. مدت 6 سال در مدرسه طالبيه به تحصيل علوم صرف و نحو ، منطق و قسمتي از اصول مشغول شد. سپس جهت فرو نشاندن عطش جوشان علمي خويش راهي شهر علم و ايمان ، قم شده و مدت 8 سال در رشته هاي اصول ، فقه ، معاني و بيان ، تفسير و فلسفه به تحصيل پرداخت. ضمن تحصيل در علوم حوزوي و ديني ، در سال 1341 توانست از مدرسه عالي سپهسالار تهران ديپلم مدرسي و از مدرسه تقي زاده تبريز ديپلم ادبي را اخذ نمايد و متعاقب آن به استخدام سازمان حج و اوقاف در آمده و به خدمت اداري مشغول گردد. اراده نستوه و خستگي ناپذيرش باز هم وي را راحت نگذاشت و شوق تحصيل در علوم دانشگاهي را در دل و عمق جانش به روشني تمام بر افروخت و همين اشتياق سبب شد تا بتواند راهي دانشگاه تهران شود و از محضر اساتيد بنامي همچون دكتر كاتوزيان ، دكتر قائم مقامي ، دكتر لنگرودي ، دكتر محمدي ، دكتر پاد و.... كسب فيض نموده و با موفقيت در سال 1354 با مدرك ليسانس حقوق قضايي از دانشگاه تهران فارغ التحصيل شود. پس از فراغت از تحصيل ضمن استعفا از سازمان حج و اوقاف ، به استخدام دادگستري در آمد و مدت 10 سال در پست هاي گوناگون قضايي انجام وظيفه نمود. در سال 65 اقدام به تأسيس دفتر خانه ثبت اسناد رسمي در تبريز كرد. گذشته از اشتغال در كارهاي اداري مختلف ، در برخي از مراكز آموزشي تهران و تبريز به كار تدريس درس حقوق ثبتي پرداخته و به تدوين جزوه درسي حقوق ثبتي ويژه دانشجويان اقدام مي نمايد. استاد نجفي در سال 1350 ش به سرودن شعر روي آورده و در اكثر قالبهاي شعري تركي و فارسي طبع آزمايي نموده است. از خصوصيات بارز شعري ايشان از لحاظ زباني به سلاست ، رواني ، سهل و ممتنع بودن از لحاظ فكري به فلسفي ، علمي ، عرفاني ، اجتماعي و عاشقانه بودن و از لحاظ زيبايي و لطافت به تصويري بودن مي توان اشاره نمود.

صد بار من خنديده ام با ياد لبخندت بيا

شيرين شود كام دلم با قند تر قندت بيا

زهر هلاهل گر دهي داروي دردم مي شود

اي مهر تو چون فروردين با مهر و اسفندت بيا...

از نمونه اشعار مذهبي ايشان كه در ديوان فارسي به چاپ رسيده مي توان به شعري با عنوان « علي » اشاره كرد:

اي اولان مولود كعبه ، كعبه سئودا علي

جانشين و ابن عمّ سيد طاها علي

اي آدي مشتق اولان اعلاي علّييندن

مظهر اسماء حق و خلقته سيما علي

اي شهامت بحرينه غواص موج افشان اولان

اي صداقت برّينه صياد بي همتا علي

صبر سندن درس آليبدير استقامت منبعي

معدن علم وفضيلت معني اسما علي...

از ويژگي هاي بارز اشعار استاد نجفي ، حس وطن دوستي و عشق وافر شاعر به زادگاهش مي باشد كه در برخي از سروده هايش نمايان است. نمونۀ بارز اينگونه اشعار استاد ، شعر « قيزيل ايلمك » بمناسبت برگزاري اولين جشنواره فرش عجب شير مي باشد كه بنا به تقاضاي نگارنده در وصف حال قالي بافان و مردمان غيور سرزمين مادريش عجب شير سروده است :

آي عجب شئرلي داداش سال قيزيل ايلمك قالييا

شهريميز قالماسين آنجاق گونو گوندن دالييا

بورا شئر اويناغيدير ، تولكو بورا يول تاپماز

گول چمن بوردا بيتر ، بوردا يئر اولماز چالييا

 بو عجب شير ده علم اهلي ، هنر اهلي نه چوخ دور

بير آدام بوردا تاپيلماز كي بورون قوددالييا

خئير خواهدير هامي اينجيتمز ائلي بوردا بيري

اوزو قويلو بيريني كيمسه سي سالماز چالييا

مغزه لازيمدي باخاق تكنولوژي اَلده اولا

اَله باخساق هامي ميز محتاجيق آيري كالييا 

كاشكي ايرشاد ائلييه اهل عجب شيري علوم

بورا بير شير و عسلدن دولو چولمك جالييا

بو گونو جشن ايله ديك نبوت گونودور

آخر اوچ چرشنبه ده ائل يومنيدي تونقال قالييا

« شادي » بو شئعري دئدي او بوكتين اولادي دير

 چوخ سئور تورپاغيني بير ده اولن دم يالييا

با توجه به حضور استاد در اكثر محفل هاي ادبي شهر تبريز و آشنايي ايشان با نويسندگان و شعراي اين شهر برخي از اشعار ايشان نيز در وصف حال اين افراد مي باشد كه بمناسبت هاي مختلف از جمله بزرگداشتها و يادبودها سروده شده است. به عنوان مثال اشعار زير را در رثاي مرحوم دكتر صمد سرداري نيا ، محقق و پژوهشگر تاريخ آذربايجان سروده اند :

گئتدي الدن تاريخين سرداري ، آذربايجان

جان باغيشلاردي اونون ديداري آذربايجان

ماندگار آثار قويار كن اؤلمز اولدو اوستاد

سيندي تبريز شهري نين ديواري آذربايجان

ياس توتوب كاغذ ، قلم آغلير كيتاب و خط اونا

درس همتدير صمد رفتاري آذربايجان ...

از نظر استاد نجفي ، شعر را اگر از ديدگاه عشق نگاه كنيم معلوم خواهد شد كه با احساسات و عواطف انسان كه منشاء شعر مي باشند رابطه تنگاتنگ دارد. يعني آن نيرويي كه پرندگان را در هوا به رقص در مي آورد تماشاي سبزه را در آرامش روان مؤثر مي گرداند و گل را در نقشها و رنگهاي گوناگون با عطرهاي جانفزا به شكفتن واميدارد همان نيرو در انسان به اوج خود رسيده و خيال انسان را در فضاي هستي بيكران و در تنوع و زيباييهاي طبيعي خلقت و همچنين معنويت هاي طبيعت لا يتناهي و دگرگونيهاي تاريخ بي نهايت موج افشان مي سازد. اين نيرو همان عشقي است كه در انسان به شعر آفريني و ساير هنرنمايي هاي انساني موجب مي گردد و از اين نظر نه تنها حسن و قدرت بلكه عيب و ضعف نيز در حيطه جولانگاه عشق قرار مي گيرد. از اين شاعر متواضع ، بي ريا و خون گرم كه در بيان افكار ، انديشه و عقايد خويش خالي از هر گونه بغض و كينه و خوف مي باشد تاكنون سه كتاب تحت عنوان « بوسه بر حقيقت » ( اشعار فارسي ) ، « حقيقت گونشي » ( اشعار تركي در665 صفحه ) و « شرح ديباچه ديوان تركي فضولي » منتشر شده است و بزودي شاهد انتشار كتب ايشان در زمينه علوم قضايي خواهيم بود. همچنين ايشان از اعضاي فعال جلسات ادبي حافظ و فضولي تبريز مي باشند و خيل عظيم مشتاقان شعر و شاعري از محضر استاد نجفي كسب فيض مي كنند. براي اين شاعر عالم و خستگي ناپذير شهرمان آرزوي سعادت و بهروزي داشته و چشم انتظار آثار و اشعار گرانسنگشان هستيم.